Bölüm 4:
Türkiye’de Hangi Hapishane Tipleri Var?..
İlk üç bölümünde, R Tipi, Y Tipi ve S Yazı dizimizin bu bölümünde, Türkiye’de hangi hapishane tipleri var, bunların bir dökümünü yapacağız.
Hapishanelere harf kodu ile isim veriliyor. Harf kodu ise hapishanenin teknik özelliklerini, fiziki kapasitesini ve barındırdığı hükümlü ve tutuklu statüsünü ifade eder.
Örneğin F tipi ceza infaz kurumlarına genellikle siyasi tutsaklar konulurken, T ve E tipi hapishanelerinde ise adli tutuklu ve hükümlüler yatırılıyor.
Durmaksızın yeni hapishaneler yapılıyor, yeni modeller çıkarılıyor; Ancak şurası kesin ki, Her Yeni Hapishane Tipi, F Tiplerinin İflasıdır.
Türkiye’deki Hapishane Tipleri
A TİPİ:
1950 ve 1970’li yıllarda inşa edilmiş ilçe tipi hapishanelerdir. 4 adet koğuşu olan küçük yerlerdir. Teorik olarak “kütüphanesi ve konferans salonu” da mevcuttur. Ama bunların kullanıldığı pek görülmez. Kadın ve çocuklar için ayrı bölümleri olan bu hapishaneler, 24 kişi kapasitelidir. Toplam 4 tanedir.
A1 TİPİ:
Bu hapishaneler de yapım olarak 1950 ve 1970’li yıllarda yapılmış bulunan ilçe tipi hapishanelerdir.
4 adet koğuşu, 2 adet hücresi vardır. Kadın ve çocuklar için ayrı bölümler bulunmaktadır. A1 tipi hapishaneler normalde 24 kişilik olup, gerektiğinde 40 kişiyi barındırabilir.
A2 TİPİ:
Bu tip hapishaneler de ilçelere özgü olup, 1950-60’lı yıllarda inşa edilmişlerdir. A2 tipi hapishanelerde 5 koğuş ve 2 disiplin hücresi bulunmaktadır.
Kapasiteleri 40 kişiliktir. Türkiye’de toplam 9 tanedir.
A3 TİPİ: Yine ilçe tipi olarak 1950 -1960’lı yıllarda inşa edilmiş bu tip hapishanelerde, diğer A tipi hapishanelerİnden farklı olarak 6 koğuş bulunmaktadır.
Toplam 17 tanedir.
B TİPİ:
7 koğuş ve 2 disiplin hücresi bulunan bir hapishane tipidir. Her koğuşun müstakil havalandırması mevcuttur.
Bunlardan ülke genelinde 8 adet vardır.
C TİPİ:
8 koğuş ve 4 disiplin hücresi vardır. C tipi hapishaneler 164 kişi kapasiteli olmalarına karşın gerektiğinde 300 kişiyi barındırabilecek kapasitededir. Bolvadin ve Osmaniye’de vardır.
D TİPİ:
Biri idare bloku olmak üzere 11 blok, 230 odadan oluşmaktadır.
Bir blok “dershane”, H ve L blokların alt katları ise “disiplin hücresi”olarak yapılmıştır.
G blok zemin katta 20 müşahede (gözlem) odası vardır. Ki buralar, tutukluları tecrit etmek için kullanılır.
Tek ve üç kişilik oda esasına göre inşa edilmiştir.
E TİPİ:
İŞKENCE, KATLİAM TECRİT
12 Eylül cuntası yıllarında, devrimci tutsaklara karşı inşa ettirildi. Devrimci tutsaklara yönelik sayısız operasyon, işkence, katliam bu hapishanelerde gerçekleştirildi.
19 Aralık’ta 21 hapishanede gerçekleştirilen katliamın böyük bir bölümü, E Tipi hapishanelerde yapıldı.
İki katlı olarak koğuş sistemine göre inşa edilmiş olan bu hapishaneler, hücre sistemine geçildikten sonra 2, 4, 6, 8 ve 10 kişilik hücreler haline dönüştürülmüştür.
Alt katlar yemekhane, üst katlar ise yatakhane olarak kullanılmaktadır. 80 kişilik müşahade bölümü, hemen tüm E tiplerinde, bir tecrit ve işkence bölümü olarak kullanılmıştır.
E Tipi Hapishanelerin normal kapasitesi 600 kişi olup ilave ranzalarla kapasitesi 1000’e kadar ulaşabilmektedir.
Bazıları; Adana E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Bitlis E Tipi, Çanakkale E Tipi, Ümraniye E Tipi, Bartın E Tipi, Erzurum E Tipi, Nazilli E Tipi, Trabzon E Tipi, Malatya E Tipi..
F TİPİ:
Yüksek güvenlikli F tipi kapalı hapishaneler, tüm tretman (teslim alma) programlarının uygulanabilmesi için uygun mekanlara sahip; mevzuatı gereğince sadece tehlikeli hükümlü ve tutuklu statüsündeki kişilerin barındırılacağı hapishaneler olarak inşa edildi.
Hücre sistemine göre inşa edilmiştir.
Firara karşı zemine beton hasır döşeme gibi özel engellemeler yapılmıştır.
Sirkülasyonu 3 ana koridordan sağlanan ve 5 bloktan oluşan, 57 adet 1 ve 2, 103 adet 3 kişilik hücreleri bulunan bu hapishaneler, toplam 368 kişi kapasitelidir.
F Tiplerinde, teslim alma politikalarının bir parçası olarak kullanılacak açık ve kapalı spor sahaları, iş atölyeleri, kontrol odası gibi yerler mevcuttur.
Toplam 14 tanedir. Adana F Tipi, Sincan 2 Nolu, Sincan 1 Nolu, Bolu, İmralı, Edirne, İzmir 1 Nolu, İzmir 2 Nolu, Kırıkkale, Kocaeli 2 Nolu, Kocaeli 1 Nolu, Tekirdağ 2 Nolu, Tekirdağ 1 Nolu, Van.
H TİPİ:
Hücre sistemine göre inşa edilmiş bulunan kurum iki katlı olup iki bloktan meydana gelmektedir. 200 adet tek kişilik ve 100 adet üç kişilik hücreleri bulunmaktadır.
H tipi hapishaneler 500 kişi kapasitelidir. Toplam 5 adettir. Bursa, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Kartal.
K1 TİPİ:
İlçe tipi hapishane olup, 4 koğuş ve 2 disiplin hücresi bulunmaktadır. Projesi 42 kişilik olan bu hapishanelerde, 60 kişi barındırılabilir.
K2 TİPİ:
6 koğuş ve 2 disiplin hücresi vardır. İlçe tipi olan bu hapishanelerde kapasite 60 kişilik olup ilave ranzalarla bu sayı 150 kişiye çıkarılabilmektedir.
Toplam 17 tanedir.
L TİPİ:
Bu hapishaneler; büyük kentlerdeki eski ceza infaz kurumlarının yerlerine ya da kapasite yetersizliğine çözüm amacıyla inşa edilen hapishanelerdir.
Her hükümlü, gündüzleri kapısı açık olan gecçeleri kapatılan hücrelerde kalmaktadırlar.
Hükümlü ve tutuklular gündüzleri 7 kişilik ortak yaşam alanında ve avluda bir araya gelebilmektedir.
7 kişilik 61 ünite; 3 kişilik 4 hücre, 40 adet tek kişilik hücre sistemi şeklindedir.
M TİPİ:
İki katlı olarak koğuş sistemine göre inşa edilmiş olan bu hapishaneler, daha sonra hücre sistemine dönüştürülmüş, 4, 6, 8, 10 kişilik hücreler elde edilmiştir. Her bölümün ayrı havalandırması bulunmaktadır.
Bu tiplerde alt katlar yemekhane, üst kısımlar yatakhane olarak kullanılmaktadır. Her birinde ayrıca 6 disiplin hücresi vardır.
Türkiye’de bu hapishanelerden toplam 23 tane inşa edilmiştir.
T TİPİ:
8 kişilik 72 hücre, 3 kişilik 8 hücre, 1 kişilik 16 hücre olmak üzere toplam 616 kişi kapasiteli olarak planlanmıştır.
3 ve 8 kişilik bölümler, dubleks olarak yapılmıştır.
Tek kişilik hücreler 12 m2’dir.
3 kişilik hücrelerin alt ve üst ortak yaşam ve yatak bölümleri 27 m2’dir.
