ZOYA

13 Eylül, 1923 – 29 Kasım, 1941

Zoya, Almanların işgalindeki Rus köyü, Petrişevo’da bir

ahırı ve birkaç evi ateşe verdi. Ancak, işbirlikçi bir Rus onu fark

ederek patronlarına ispiyonladı. Patronlar işbirlikçiyi bir şişe

votkayla mükâfatlandırdılar. Ardından Almanlar Zoya’yı başka

bir evi ateşe vermek üzereyken yakaladılar. Onu, kumanda

merkezi olarak kullandıkları askeri barakaya götürdüler. Ev sa-

hibi mutfağa gitmek istediğini söyledi. Komutan bizzat kendisi

Zoya’yı sorguladı, Rusça konuşarak.

“Kimsin?” diye sordu Albay.

– Söylemem!

– Ahırı ateşe veren de sen miydin?

– Evet!

– Maksadın ne senin?

– Sizi yok etmek!

…. Sessizlik…

– Ön cephe hattını ne zaman geçtin?

– Cuma günü.

– Çok hızlı gelmişsin buraya!

  • Neden zamanı boşa harcamalı?

Zoya’ya onu kimin gönderdiğini ve beraberinde kimlerin

olduğunu sordular. Onlar, Zoya’nın onlara yoldaşlarının nerede

olduklarını söylemek zorunda olduğunu düşündüler. Kapı ara-

lığından Zoya’nın yanıtı duyuldu:

“Hayır! Bilmiyorum, söylemeyeceğim.”

Ardından kayış havada şakladı ve çıplak bir etin yarıldığı

duyuldu. Birkaç dakika sonra, genç bir asker odadan fırlayarak

mutfağa gitti ve başını elleri arasına alarak, sorgulama ve kır-

baç sesi susuncaya kadar orada oturdu. Ama Zoya’ya darbeleri

indirenler gülüyorlardı. İki ev sahibi saydılar: iki yüz darbe!

Zoya sustu. Ve ardından bir kez daha söyledi:

“Hayır! Söylemeyeceğim!” Ancak bu kez sesi zayıflamıştı.

Sorgulama bittiğinde Zoya’nın alnında, kolları ve bacak-

larında siyaha çalan geniş morluklar oluşmuştu. O, yarı çıplak

ve yalın ayaktı. Elleri arkasında bağlanmıştı. Dudakları şişmiş

ve ağzı kan içindeydi. Belli ki bağırmasın diye tartaklanmıştı.

Su istedi. Ev sahibi Ruslardan biri elinde bir bardak suyla ileri

çıktı. Ancak Alman gardiyan daha hızlıydı. Masanın üzerindeki

yanan gazyağı lambasını hızla kaptığı gibi Zoya’nın ağzına

tuttu. Rus, Zoya için yalvarmaya başladı. Alman ona hırlayıp

homurdandı, ancak gönülsüz bir şekilde yol verdi. Zoya iki bar-

dak dolusu su içti. Ardından askerler karargâhta toplandılar,

kızın etrafını sardılar ve eğlenmeğe başladılar. Bazıları onu

yumrukladılar, diğerleri yanan kibritleri çenesi altına tuttular

ve onlardan biri ise Zoya’nın sırtını testereyle kesti.

Askerler yeterince eğlendikten sonra dağıldılar. Gardiyan

tüfeğini hemen ateşe hazır hale getirdi ve Zoya’ya ayağa kalkıp

evden çıkmasını emretti. Onu zorla sokaklarda yürüttü. Sün-

güsü neredeyse Zoya’nın sırtına değiyordu. Dışarısı soğuktu,

-20 derece. Yalınayak, alt giysilerinden başka üzerinde giysisi

olmadan, Zoya, işkencecisi için yeterince soğuk olmaya başla-

yıncaya ve sıcak karargâha dönmek isteyinceye kadar karın

üzerinde yürütüldü. Zoya akşam saat 10’dan sabah saat 2’ye

kadar karargâhta gözaltında tutuldu ve her saat başı gardiyan

onu 15-20 dakika süre için sokağa çıkardı.

Sonunda başka bir gardiyan görev aldı. Bu seferki daha

az kötü ve daha az zalimdi ve Zoya’yı sokağa çıkmaya zorla-

madı. O, Zoya’nın kollarını çözdü. Ev sahiplerinden yastık is-

tedi. Böylece Zoya, oradaki bankın üzerine uzanabildi. Biz

onun uyuyup uyumadığını bilmiyoruz, fakat gece boyunca Zo-

ya’dan bir ses çıkmadığını biliyoruz. Mosmor olmuş, soğuk

çarpmış, donmuş ayakları çok acı vermiş olmalı. Sabah olunca

askerler içeri girdiler. Onlardan biri tekrar Zoya’ya sordu:

– Bize kim olduğunu söyle!

Zoya yanıtlamadı.

Bize Stalinin nerede olduğunu söyle! Nerede seni kurtaracak olan Stalin?

Stalin görevinin başında! Hepimiz gibi!

Ev sahibi ve karısı sorgulamanın devamını duymadılar.

Zira onları evden çıkarmışlar ve sorgulama bitince içeri almış-

lardı. Yaklaşık o zaman olmalıydı, Almanlar Zoya’nın tırnakla-

rını çekmişlerdi (tırnaklar Zoya’nın vücudunda değildi.)

Sabah saat 10 civarında, onlar Zoya’yı giyindirdiler ve

göğsüne bir yafta astılar: “Ev kundakçısı!” Zoya’yı meydana,

idam sehpasının yanına kadar yürüttüler. İdam alanı, kılıçlarını

çekmiş atlı adamlarla kuşatılmıştı; yüz Alman askeri ve bir sürü

memur. Köy halkı zorla idamı izlemeye getirilmişlerdi. Kirişten

salınan ilmik altında idam sehpası üst üste konmuş iki ku-

tuydu. Cellatlar Zoya’yı kutuların üzerine çıkarıp ilmiği boy-

nuna geçirdiler. Askerlerden biri fotoğraf makinesini sehpaya

fokus yapmaya çalışıyordu. Komutan cellada beklemesini işa-

ret etti. Zoya fırsattan yararlanarak köylülere doğru bağırdı:

Yoldaşlar! Neden bu kadar üzgününsünüz? Ben ölmekten

korkmuyorum! Ben halkım için ölmekten mutluyum! Cesaretli

olun! Almanlara karşı savaşın, yakın onları, zehirleyin!

Zoya’ya yakın duran bir Alman onun ağzına vurmak is-

tedi, ama o başını geri çekti ve bu kez Alman askerlere dönerek

bağırdı: Siz beni şimdi asacaksınız, ama ben yalnız değilim. İki

yüz milyon insanız ve siz bizim hepimizi asamazsınız! Yoldaşla-

rım benim ölümümün intikamını sizden alacaklar. Almanlar! Geç

olmadan teslim olun! Zafer bizim olacak!

Cellat urganı çekerek ilmeği Zoya’nın boynunda sıkılaş-

tırdı. İki eliyle kuvvetlice çekti. Zoya parmakları ucunda duru-

yordu. Tüm kuvvetiyle bağırdı:

“Elveda yoldaşlar! Savaşın, korkmayın!”

Zoya’nın bedeni bir ay boyunca asılı kaldı. Kristmas haf-

tasında, bir avuç sarhoş Alman, ona bıçak darbeleri indirdiler

ve sol memesini kestiler. Bunun ardından, komutan bu cina-

yetlerini gizlemek için Zoya’yı gömmeye karar verdi.

1942 senesi, ocak ayının ortalarına doğru, Petrişevo köyü

Sovyet ordusu tarafından kurtarıldı. Zoya’nın fotoğrafını çeken

asker bir operasyon sırasında öldürüldü. Zoya’nın erkek kar-

deşi Alexander Kosmodemyanskay (Shura) Alman faşizminin

yenilgisinden bir ay önce cephede ölmüştü. Her ikisi de Sovyet

Birliği Kahramanı unvanı aldılar. Zoya’nın madalyası, Sovyet

Devlet Başkanı Mihail Kalinin tarafından bizzat Zoya’nın an-

nesine verilmiştir.

(Nazım Hikmet, Bursa Hapishanesi’nde çok kısa bir haber sayesinde bilgi sahibi olduğu bu olayı, Tanya adıyla şiirleştirmiştir.)

Sosyal ağlarda paylaşın

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.