Bölüm 3: S Tipi Hapishaneler Yazı dizimizin ilk bölümünde R Tipi, ikinci bölümünde ise Y Tipi hapishaneleri anlattık. Üçüncü bölümde yine "yüksek güvenlikli" olarak tanımlanan ve ağır tecrit politikasının uygulandığı hapishane modellerinden biri olan S Tipi Hapishaneleri ele alacağız. Ülkemizde şu an faaliyette olan üç adet "S Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu" var: ANTALYA S Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu BODRUM S Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu IĞDIR S Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu S TİPİ HAPİSHANELER KİMLER İÇİN? En başta şunu belirtelim ki; S Tipi Hapishaneler, F Tipi hapishanelerin teşhir olması ve F tiplerinden istedikleri sonucu alamamaları üzerine inşa edilmiş bir hapishane tipidir. S Tipi hapishaneler, özellikle ağırlaştırılmış müebbet hükümlüleri için inşa edilmiştir. “(S Tipleri) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan hükümlüler için dizayn edilmişlerdir. Yani S tipi ceza infaz kurumlarını, F tipi yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumlarının bir kademe daha sıkı tedbirlerin uygulandığı cezaevleri olarak belirtmemiz yanlış olmayacaktır.” (Adalet TV web sayfası, 2021) Ancak yasal düzenleme, "Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar" dışında, "terör mahkumları ve 5275 sayılı yasanın 9/3 maddesi uyarınca tehlikeli mahkum statüsünde olan mahkumlar"ın da S tipi yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumlarına konulmasını öngörüyor. S TİPLERİNİN MİMARİ YAPISI: Bir ve üç kişilik hücrelerden oluşmaktadır. Kapasiteleri 552 kişidir. Bu yanıyla F tiplerinden daha büyük, daha kalabalık bir hapishane modelidir. (Türkiye’deki F Tipi hapishanelerinin kapasitesi 368 kişiliktir.) S Tipi hapishanelerle, F Tipi hapishaneler arasında benzerlikler de var. Bir kişilik ve üç kişilik hücreler iki hapishane tipinin ortak özellikleridir. S Tiplerinde tutulan bir tutsağın anlatımı, mimarinin nasıl tecriti koyulaştıracak şekilde planlandığını gösteriyor: "Burası ilginç bir yer. Her koridorda altı tane tekli hücre var. Silivri’nin koridoru sekiz hücreliydi. Burada fark şu. Sekiz hücreden birincisi ve onun havalandırması birleşmiş ve “atölye” olmuş. Her koridorda atölye var. Sekiz hücreden sekizincisi ve onun havalandırması da birleşmiş ve havalandırma olmuş. Havalandırma yalnızca orta katta var. Yalnızca E blokta üçlüler var. Ama onlar da tek katlı ve onların da müstakil havalandırması yok. Yan yana iki tekli hücre birleştirilmiş, bir kısmı yatakhane bir kısmı da ortak alan olmuş. Yani bütün mesailerini tecridi nasıl ağırlaştırırız diye düşünerek harcamışlar. BİR TUTSAK ANLATIYOR: "Gökyüzünü göremiyorsun" Antalya S Tipi Hapishanesi'nde tutulan Özgür Tutsak Ayberk Demirdöğen, hapishanenin mimari yapısı ve uygulamalaryla ilgili şunları anlatyor: "Burası Silivri’nin üç katlı hali ve her yer tekli hücrelerden oluşuyor. Pencereden bakınca gökyüzünü göremiyorsun. Ben-biz en alt kattayız. Pencerelere bir tür tel kafes yapmışlar. Öyle ince ki; yağmur bile geçirmiyor. Dışarıyı, yani karşı duvarı ancak bu telin ardından görüyorsun. Şöyle düşünün; bir radyonun ucundaki antenin ucundaki küçük top, o telden geçmiyor; onu dışarı uzatamıyorsun. Buraya girdiğimde ilk aklıma gelen Nazım’ın 'kafeste dolaşan aslan' şiiri olmuştu. Ama bu defa kafes bir simge değil gerçekti." S TİPİ; TECRİT SALDIRISININ DEVAMIDIR F tiplerine bir alternatif olarak düşünüldüğü söylenen S ve Y tipi hapishaneler de, tıpkı F Tipleri gibi, Amerikan standartlarına göre inşa edilmiştir. Zaten amaç da aynıdır. Devrimci tutsakların teslim alınması için yeni bir saldırı aracı olarak yapılan S tipleri, asıl olarak "ağırlaştırılmış müebbet tutsaklar" için düşünülse de, halen bazı siyasi tutsakları tek başına tutmak için kullanılıyor. S TİPLEİRİ VE SOHBET HAKKI! Aslında 2000-2007 Ölüm Orucu boyunca çok sözü edilen 45/1 Nolu genelgenin ve sohbet hakkının anlamı ve önemi, S Tipi hapishanelere bakıldığında bir kez daha net olarak görünüyor. Son 6,5 yıldır, ülkemiz hapishanelerinde "ölüm orucuyla kazanılan sohbet hakkının tam olarak uygulanması" için sürdürülen bir direniş var. Bu direniş hayati. Çünkü, yeni S Tipi tecrit hapishanelerinde de, F Tiplerinde de, sohbet hakkı onların tecritle örmeye çalıştığı tüm duvarları kaldırıyor. Bir özgür tutsağın deyimiyle, "(Sohbet hakkı ve direniş) burada, adeta bir kuyunun dibinde kafese kapatılmış bize, sapa sağlam bir dayanak sağlıyor." (Ayberk Demirdöğen, Antalya S tipi) (Devam edecek... 4. Bölüm: Ülkemizde Hangi Hapishane Modelleri Var?)
Sosyal ağlarda paylaşın
