6-7 Eylül Yağma ve Katliamı, oligarşinin düzenlediği ilk kitle katliamlarından, kontrgerillanın ilk büyük organizasyonlarından biridir.
Uzun yıllar “gizli” kalmış bir operasyondur. O yüzden 1950’li yıllar ve sonrasını anlatan pek çok eserde bile ya hiç yeralmaz, ya da gerçek boyutlarının çok altında bir olay olarak yeralmıştır… En son “Salkım Hanımın Taneleri” adlı filmle, azınlıklara karşı geliştirilen bu saldırıların devamındaki “varlık vergisi” gündeme gelince, pek çok kişi, gerçekten bunlar o zaman olmuş mu şaşkınlığına düştüler.
Olmuştu ya! Daha da kötüsü olmuş, azınlıkların yalnız malına değil, canına da kastedilmişti… İşte 6-7 Eylül olayları bu “kastın” en uç noktasıdır.
Bahane: Kıbrıs!
1955’in ortalarından itibaren Kıbrıs meselesi nedeniyle Yunanistan’la ilişkiler iyice gerginleştirilerek şovenizm alabildiğine körüklendi…
25 Temmuz 1955’te Yunanistan Kıbrıs konusunu Birleşmiş Milletler gündemine getirdi.
Türkiye sorunun uluslararası platforma taşınmasına karşıydı. Ama buna rağmen, yaklaşık bir ay sonra, 29 Ağustos’ta Kıbrıs sorununu görüşmek üzere Londra Konferansı toplandı. Konferans’ta anlaşma sağlanamadı.
Kıvılcım: Atanın evine bomba!
Konferans’tan bir hafta sonra; 5 Eylül 1955’te Atatürk’ün Selanik’teki evine bomba atıldı. Olay, Ekspres gazetesinin özel sayısında manşet yapılarak kamuoyuna duyuruldu: “Atamızın evine bomba!” (Bu gazetenin sahibinin kim olduğuna daha sonra ayrıca değineceğiz.)
Kıvılcım çakılmış, tezgah işlemeye başlamıştı.
“Vahim” olay kamuoyunda duyulur duyulmaz, beklenen, daha doğru bir deyişle planlanan olaylar da patlak verdi.
Şevket Süreyya Aydemir, bu gelişmeleri şöyle yorumluyordu: “Öyle bir his uyanıyordu ki, bu tahrikler yüksek ve iradesi her tarafa ulaşabilecek makamlar tarafından düşünülüp hazırlanmıştı…” (Aktaran, Tanzer Sülker Yılmaz, Türkiye’de Gençlik Hareketleri, s. 78)
6-7 Eylül olaylarına bizzat tanık olan Gazeteci Metin Toker de şunları anlatıyor: “Tam karşıda, Üsküdar sırtlarında bir kaç kilisenin yanmakta olduğunu eve geldiğimizde gördük. Beyoğlu’na geçtik… Ben Beyoğlu’nun o geceki halini hayatımın sonuna kadar unutamam. Bütün cadde kumaşlar, vitrinlerden çıkarılıp atılmış eşyalar ile doluydu… Sonradan resmi yorumlar buna ‘Milletin asil heyecanı’ gibi şatafatlı sıfatlar uydurmuşlardır. Fakat hareketin hiç bir asaleti yoktu.” (Aktaran Tevfik Çavdar, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, s. 52)
Provokasyon ve katliam tamam; sıra “suçlu” yaratmada!
Hükümet, polis, MİT, “Suçlu”yu bulmakta hiç zorluk çekmediler! “Bu olay olsa olsa komünist kışkırtması olabilirdi.”
Başbakan Adnan Menderes de 12 Eylül günü meclis kürsüsünde, “komünistlerin tertibinden” sözetmişti. Meclis Başkanı Refik Koraltan’a göre de “6-7 Eylül hadiselerini komünistler çıkarmıştır.”
DP milletvekili Mehmet Özbek, “Bu hareket mülkiyeti tahrip ve yağma hareketi olduğu için komünistlerin yaptığı ortadadır” diyordu.
Tesadüf ki, 6-7 Eylül günlerinde, CIA Başkanı Allen Dulles de İstanbul’daydı. Belki de öğrencilerinin bu ilk büyük tertibini bizzat yönetmek, görmek için oradaydı. Ona göre de “olaylar tamamıyla komünist taktiği usülüne uygun”du.
Aziz Nesinler, Kemal Tahirler Tutuklanıyor!
Polis, kendisine gösterilen bu hedef doğrultusunda Sıkıyönetim Komutanı Nurettin Aknoz’un emriyle harekete geçti, “komünist tertibi” bahanesiyle önde gelen solcu aydınları tutukladı.
Devamını Mina Urgan’dan okuyalım: “Elli komünistin hemen tutuklanması emredildi… ancak kırk dört kişi tutuklandı. Aralarında anımsadığım kadarıyla Aziz Nesin, Nihat Sargın, Profesör Boratav’ın kardeşleri Dr. Müeyyet ile Dr. Can, Kemal Tahir, Tornacı Emin, İlhan Berktay, Hasan İzzettin Dinamo, Dede Ahmet, Dr. Hulusi (Dosdoğru) ve daha başkaları vardı. Bunlar aylarca Harbiye’de hapis kaldılar. Polis de bu adamların 6-7 Eylül olaylarıyla yakından uzaktan hiç bir ilgisi olmadığını o kadar iyi biliyordu ki, değil mahkemeye vermek, çoğu alelusul sorguya bile çekilmemişti…” (Bir Dinazorun Anıları, s. 281)
Hükümet İstanbul, Ankara ve İzmir’de sıkıyönetim ilan etti.
Meclise getirilen araştırma istemi de çoğunluğun oyları ile reddedildi.
Gerçek!
Türkiye’de iktidar katliamın ve yağmanın suçunu komünistlerin üzerine atmaya çalışıyordu ama en azından olayları başlatan “kıvılcım”ın, yani atanın evinin bombalanmasının faillerinin ortaya çıkması çok uzun zaman almadı. Yunanistan’da yürütülen soruşturma sonucu, gerçek ortaya çıktı:
Atatürk’ün evini, Selanik Konsolosluğu’nda görevli Hasan Uçar ile Batı Trakya Türklerinden Selanik Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisi Oktay Engin bombalamıştı!
Atatürk’ün evini bombalayanlardan biri Konsolosluk görevlisiydi.
Diğeri ise MAH’ın (o zamanki MİT’in) hizmetindeki bir ajandı.
Belki, bunlar, bu işi “devletin bilgisi dışında yapmışlardır” diye düşünülebilirdi. Ama sonraki gelişmeler böyle düşünülemeyeceğini gösterdi.
DP iktidarı olayların patlayacağından haberdardı.
Yağma ve katliamdaki baş kışkırtıcılardan biri, “Kıbrıs Türktür Cemiyeti” adlı kuruluştu. Bu kuruluş, Menderes hükümetinin güdümündeydi. Cemiyetin Genel Sekreteri Kamil Önal, MAH mensubuydu. Olaylardan sonra bu cemiyet hakkında delil toplamak isteyen bir istihbarat elemanı tutuklandı.
Atatürk’ün evi bombalandı diye özel baskı yapıp, zaten şovenizmle doldurulmuş kitleleri kışkırtan Ekspres gazetesinin yazarı MAH’ın bir işbirlikçisiydi. Ekspres’teki haberi yapan gazetecinin adı DP’li Mithat Perin’di. Perin, 1962’de MAH Başkanı Fuat Doğu’ya yazdığı mektupta şöyle diyordu: “25 seneyi bulan gazetecilik hayatımda açık veya gizli hiç bir faaliyetten geri durmadığımı herkesten evvel servisin bildiği kanaatindeyim.”
Bu kontrgerilla operasyonunda görev alan tüm memurlar, daha sonraki yıllarda hızla yükseldiler. Mesela bizzat bombayı atan 21 yaşındaki Oktay Engin, bürokraside yükselerek Türkiye Cumhuriyeti’nde Nevşehir Valisi oldu.
Devlet bir provokasyonu daha başka nasıl üstlensin!
Bir itiraf!
Sabri Yirmibeşoğlu, orgeneral rütbesiyle ordudan emekli olmuş bir subaydır. Bütün subaylık yaşamı, kontrgerilla örgütlenmesi içinde geçmiştir.
Özel Harp Biriminde, Seferberlik Tetkik Kurulu’nda görevler almış, orgeneral rütbesine kadar yükselip Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği yapmıştır. İşte bu general, yıllar sonra gazeteci Fatih Güllapoğlu’yla yaptığı bir röportajda 6-7 Eylül Olayları’na ilişkin şunları açıklamıştır:
– Sonra 6-7 Eylül olaylarını ele alırsak.
– Pardon paşam, pek anlayamadım. 6-7 Eylül olayları mı?
– Tabii… 6-7 Eylül de bir Özel Harp işidir ve muhteşem bir örgütlenmeydi. Amacına da ulaştı. (Paşa bunları söylerken benden de soğuk terler boşandı) Sorarım size! Bu muhteşem bir örgütlenme değil miydi?
– E, evet paşam! (Fatih Güllapoğlu, Tanksız Topsuz Harekat, s. 104)
Bu röportajın yayınlanmasından sonra da hiç bir soruşturma yapılmadı, dava açılmadı. Hiç bir savcı, emekli orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu’nu karşısına çekip, “bu nasıl bir organizasyondur, ne için, kimin emriyle yaptınız…” sorularını sorma cesareti gösterememiştir.
Amaç hasıl olmuştur!
Şovenizm gidebileceği en uç noktalara kadar tırmandırılmış, azınlık halklar üzerinde terör estirilmiştir. Menderes hükümeti ve yeni yeni gelişmekte olan burjuvazinin istediği de zaten tam buydu.
Hükümet bu vesileyle sıkıyönetim ilan edip yeni baskı yasaları çıkarır ve sola yönelik tutuklamalar yaparken; burjuvazi de el koyacağı malların mutluluğu içindeydi.
İşbirlikçi burjuvazi, 6-7 Eylül yağma ve katliamı, Ermeni ve Rum tehciri ve varlık vergisi gibi şovenist politikalar sonucunda çok hızlı bir “sermaye birikimi” yaşadı. Bugün Türkiye’nin önde gelen işadamlarından bazıları işte o günkü yağma sonucu bu hale gelmişlerdir. Yağma, katliam ve onbinlerce Rum’un, Ermeni’nin sürülmesiyle piyasanın “Türkleştirilmiş”, metropollerde yoğunlaşan ticaret burjuvazisi değerli gayrımenkullere el koymuş, Rum yurttaşların piyasada oluşturduğu boşluğu doldurmuştur. …
Aradan 45 yılı aşkın zaman geçti.
Bu yağma ve katliamla ilgili hiç bir görevli cezalandırılmadı. Katiller bulunmadı; çünkü araştırılmadı.
Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu’nun itiraf ettiği gibi, katliam, özel harb’in, yani bizzat devletin “muhteşem” bir yağma ve katliam organizasyonu olarak tarihteki yerini aldı.
(Yukarıdaki yazıda Vatan dergisinin 35. sayısında yayınlanan “Bir Devlet Politikası – KATLİAMLAR” yazı dizisinden yararlanılmıştır.
