Bobby Sands, bir ölüm orucu şehidi.
5 Mayıs 1981’de, şehit düştü.
Bu direnişin ve Bobby Sands’ın yaşamı ve ölümü, tarihimizden geleceğimize uzanan bir ışıktır.
1975 Ocak… İngiliz emperyalizmi, tutsak PİRA (Geçici İrlanda
Cumhuriyet Ordusu) militanlarına karşı yeni bir saldırı başlatıyor.
İngiliz emperyalizmi, tutsak ettiği İrlandalıarı sindirmek, teslim almak ve onları İrlanda halkından tecrit etmek için, tutsakların üzerinde yeni baskı uygulamalarını başlattı.
TECRİT, ADİ SUÇLU MUAMELESİ, TEK TİP DAYATMASI
Baskı politikasının ilk ayağı TECRİT’ti:
Buna göre tutsaklar H-Blokları adı verilen yeni bir bölüme konulacaktı.
İkinci olarak, İrlanda cumhuriyet ordusu’na mensup tutsakların siyasi statüsü artık kaldırılacaktı. Artık onlar da diğer tutuklu ve hükümlüler gibi, “adi suçlu” olarak muamele göreceklerdi.
Üçüncü olarak; kendi giysilerini giymeleri yasaklanacak, tek tip elbise giymeleri zorunlu kılınacaktı.
(İrlandalı tutsaklar, 1972’de yine uzun bir açlık grevi direnişi sonucunda siyasi tutsaklık statüsünü, “savaş esiri” statüsünü kazanmışlardı.)
İngiliz emperyalizmi yeni baskı politikalarıyla bu statüyü gasp ediyordu.
IRA tutsakları, siyasi tutsaklık statülerinin gasp edilmesine karşı şöyle dediler:
“Bizler siyasi haklarımız için ölmeye hazırız. Bu haklarımızı bizden almaya çalışanlar da bu bedellerin aynısını ödemeye hazır olsunlar”.
Nitekim bu açıklamanın ardından Nisan 1976’da IRA, bir gardiyanı cezalandırdı. Bu cezalandırmalar sonraki aylarda da devam etti ve 18 gardiyan daha IRA tarafından cezalandırıldı.
BATTANİYELİ DİRENİŞ
IRA’lı tutsaklar, çok net bir biçimde, işgalci İngiliz emperyalizmi, tecrit ve tektipte ısrarlı olursa, direnişle karşılık vereceklerini açıkladılar.
İlk tavır 1976 Eylül’ünde Kieran Nugent adlı tutsaktan geldi. Nugent, Tek Tip Elbise giymeyi reddetti. Elbiselerine el konulan Nugent, çıplak bir şekilde hücresine atıldı. Nugent de kendisini hücredeki battaniyeye sardı.
Battaniyeli direniş, kısa sürede tüm hapishaneye yayıldı.
Tek Tip Elbise’ye karşı battaniyeli direniş, tüm IRA’lı tutsakların tavrı haline dönüştü.
İngiliz emperyalizmi, direnişe, tutsakların havalandırma haklarını, televizyon, radyo ve gazete haklarını, yazı yazma haklarını, mektuplaşma haklarını ellerinden alarak cevap verdi. Tecrit ve baskı yoğunlaştı.
AÇLIK GREVİNDEN BAŞKA YOL KALMAMIŞTIR
1980 yılına gelindiğinde H-Blokları’nda 1300 İrlandalı tutsak vardı. Hapishanedeki baskılar artıyordu. 21 Ekim 1980’de tutsakların komutanı konumundaki Brendan
Hughes bir açıklama yaptı:
“Geride bıraktığımız son dört yıl içinde hapishanedeki tüm diğer protesto olanakları tüketilmiş ve siyasi tutsak olarak tanınma taleplerimizi güvence
altına almak için açlık grevine gitmekten başka yolumuz kalmamıştır.”
27 Ekim’de açlık grevi başladı. 18 Aralık’a kadar süren bu açlık grevi, tutsakların kısmi bir başarısızlıkla sonuçlandı.
Yeniden direniş kararı alındı. Tutsakların siyasi statülerinin gasp edilmesinin 5. yıldönümü olan 1 Mart 1981’de ölüm orucuna başlanacağı duyuruldu.
Bobby Sands ve 23 yoldaşı, 1 Mart’tan başlayarak, aralıklarla ölüm orucuna başladılar.
TALEPLER:
Tutsakların beş talebi vardı:
1- Hapishane üniforması giymeme hakkı;
2- Hapishane işlerinde çalışmama hakkı;
3- Diğer tutsaklarla serbestçe görüşme hakkı ve eğitimlerini-boş zamanlarını kendi iradeleriyle örgütleme hakkı;
4- Haftalık bir görüş, bir mektup ve paket hakkı;
5- Kaybedilen diğer tüm haklarının geri verilmesi.
İngiltere Hükümetinin başbakanı Thatcher, tutsakların taleplerini kabul etmedi.
Direniş sürdü.
Direniş sürerken, İngiltere Parlamentosu’nun İrlandalı milletvekillerinden biri kalp krizi nedeniyle öldü. Yerine yapılan seçimde Bobby Sands aday gösterildi ve seçim sonuçunda Sands milletvekili olarak seçildi.
Thatcher hükümeti, Sands’ı buna rağmen tahliye etmedi.
Sands, milletvekili olarak ölüm orucunu sürdürdü cve 5 Mayıs 1981’de,
ölüm orucunun 66. gününde şehit düştü. Bobby Sands’in tabutunun ardından 100.000 kişi yürüdü.
DİRENİŞİN ZAFERİ ADIM ADIM GELDİ
İRA’lı tutsakların ölüm orucunda İrlanda’nın 10 yiğit savaşçısı; Bobby Sands, Francis Hughes, Patsy O’Hara, Raymond McCreesh, Joe McDonnell, Martin
Hurson, Kevin Lynch, Kieran Doherty, Thomas McElwee ve Michael
Devine şehit düştüler.
Direniş sürerken talepleri kabul etmiyor görünan İngiliz hükümeti, sonraki süreçte, bu talepleri bir bir kabul etti. Tek Tip Elbise saldırısı püskürtüldü.
Bobby Sandsların direnişi, sadece İrlanda’da değil, tüm dünyada yankı buldu. Dünyanın tüm özgür tutsakları, Bobby Sandsların direnişinden öğrendi.
İrlanda halkının hapishanelerdeki mücadelesi, dünya çapında bir öneme sahiptir. Yol göstericidir. İrlanda hapishanelerinde 1976-1993 yılları arasında 70 tutsak şehit düştü.
BİZİM DE GÜNÜMÜZ GELECEK!
Bobby Sands, hapishanede, ölüm orucunda günlük tutuyordu. Şehit düşmesinden önce deftere son yazdığı satır şöyledi;
“Bizim de günümüz gelecek!”
Pek çok PİRA önderi, görünüşte bir yenilgi olan bu sürecin aslında hareketi canlandırdığını söylüyor. PİRA’nın o dönemki hapishane sorumlusu olan Brendan McFarlane ölüm orucunu şöyle değerlendirmişti:
“Ölüm orucu kurtuluş mücadelesinin doğasını yeniden şekillendirdi. Cumhuriyetçi hareket yeni bir titreşim yakalayınca bildik eleştiriler geçersizleşti, bize destek verenlerin çok az olduğu ya da hiç olmadığı yönündeki İngiliz miti yerle bir oldu ve halkla yeni bir mücadele dönemine doğru atıldık”.
Boby Sands: “Her şehitten sonra, yüzlerce İrlandalı IRA’ya katılacaktır” demişti, ve öyle oldu.
Aynı süreç İrlanda halkının hakların parlamenter yoldan değil, silahlı mücadeleyle kazanılacağı düşüncesini güçlendirdi. 1981’de PİRA tarafından yapılan açıklamada şöyle deniliyordu örneğin:
“Sözümüz yalnızca silahlı mücadeleyle dinlenir olacak, ulusal bağımsızlığımızı ancak İrlanda Cumhuriyet Ordusu’nun yaptığı mücadele ile kazanacağız”.
