Bu Yazı BİRGÜN GAZETESİNDEN Alınmıştır…
“Kuyu tipi” olarak adlandırılan Yüksek Güvenlikli, S Tipi ve Y Tipi cezaevlerinde birçok insan hakkı ihlâli yaşanmaya devam ediyor. Tutukluların 5 metrekarelik bir alanda yaşadığını söyleyen Karakum, “Tutuklular gardiyanları bile görmüyor” ifadelerini kullandı.
Ülkede F tipi cezaevlerinin ardından açılan ve kuyu tipi olarak adlandırılan Y ve S tipi yüksek güvenlikli hapishaneler yaşanan hak ihlalleri ile gündemdeki yerini koruyor. “Tehlikeli tutuklular” için yapıldığı ileri sürülen bu cezaevlerine adli tutukluların yanı sıra siyasi tutuklular sevk edilirken bu kişilerin 5 metrekarelik alanlarda yaşamaları isteniyor. Kuyu tipi hapishanelerin inşasına yaklaşık 5 yıl önce başlanırken tutukluların bulunduğu tek kişilik hücreler mutfak, tuvalet ve yatağın çıkarılmasıyla yalnızca enine ve boyuna 5 adım atılacak şekilde tasarlanmış durumda.
İktidarın bahsettiği “tehlikeli tutuklu” tanımı ise Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un “Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumları” başlıklı 9/3 sayılı maddesinde yer alıyor. Buna maddeye göre, “tehlikeli tutuklu” ibaresi mahkûmun bulunduğu hapishane içerisinde isyan, firar girişimi, insan öldürme gibi suçları işleyenlere veriliyor. Ancak birçok siyasi tutuklu bu kapsamda olmamasına karşın kuyu tipi hapishanelerde tutuluyor.
AĞIR TECRİT YAŞANIYOR
İktidarın “yeni tip hapishaneler” olarak tanımladığı bu hapishaneler, Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevleri, Y Tipi Kapalı Cezaevleri ve S Tipi Kapalı Cezaevleri olarak biliniyor. Adalet Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan bilgilere göre ülke çapında 13 tane Y Tipi Kapalı Cezaevi, 23 tane Yüksek Güvenlikli Cezaevi ve 7 tane S Tipi Kapalı Cezaevi bulunuyor.
Bu cezaevlerinde koşullar ise “Kuyu Tipi” tanımlamasını ortaya çıkarıyor. Ancak bu cezaevleri F Tipi Cezaevlerinin devamı olmakla birlikte tutuklulara yönelik ağır tecrit ve izolasyon içeriyor. Tutukluların gardiyanları bile görmediği bas-konuş sisteminin kullanıldığı bu cezaevlerinin mimarisi ise Adalet Bakanlığı’nca kamuoyuna açıklanmazken hapishanelerdeki genel uygulamalar ve mimarileri tutukluların avukatlarına veya ailelerine verdikleri bilgilerden elde ediliyor.
Mevcut F tipi cezaevleri ile neredeyse aynı mimariye sahip olan S Tipi Cezaevleri 1 ve 3 kişilik koğuşlardan oluşurken 2 katlı bir yapıya sahip ancak F Tipinden tek farkı ise koğuşların içerisinde kamera bulunması. Y Tipi hapishanelerde tecrit ve izolasyon hâkim iken gardiyanlarla bile yüz yüze gelemeyen tutukların hücrelerinde havalandırmaları dahi bulunmuyor. Tutuklu ve hükümlülerin havalandırmalara bile günde 1 saat ve tek başına çıkarılıyor.
İZALOSYON HÂKİM
Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneği’nden (TAYAD) Emir Karakum, kuyu tipi cezaevlerinde eşyaların dahil olmasıyla tutuklulara yalnızca birkaç adım atılabilecek alan kaldığını belirtti. Bu cezaevlerinde Amerikan sistemli elektronik kapılar olduğunu belirten Karakum, “Bu şekilde tutukluların olabildiğince az kişiyi görmesini sağlıyorlar. Kısacası aslında iletişim kurmalarına engel oluyorlar. Tutuklular bu şekilde ne gardiyanlarla ne de diğer tutuklularla iletişim kuramıyor. Örneğin telefona çıkarken bas-konuş butonuyla merkezden sesleniliyor ve kapı açılıyor ardından tutuklular telefona çıkıyor” dedi.
Tutukluların gökyüzünü göremediğine dikkat çeken Karakum, pencerenin demir parmaklık ve tel örgülerle kaplı olduğunu, içeriye güneş ışıklarının girmemesi üzerine tasarlandığını ifade etti.
F TİPİNİN DEVAMI
Kuyu tipi hapishanelerin F Tipi hapishanelerin devamı niteliğinde olduğunu anımsatan Karakum şunları söyledi: “Kuyu tipi hapishaneler emperyalist politikaların sonucudur. Bu hapishaneleri yaparken milyarlarca dolar harcanıyor. Açlık ve yoksulluğun olduğu bir ortamda bu tercih ediliyor. Adalet Bakanlığı son yıllarda T Tipi, L Tipi ve F Tipi hapishanelerinin yerine tecritin daha arttığı kuyu tipi hapishaneler yapmaya ağırlık vermiş durumda.”
Sincan 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutuklu bulunan mahkûmlardan hiç mektup gelmediğine dikkat çeken Karakum, “Buca Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nden mektuplar gelebiliyor ancak dışarıdan yazılan mektupları kabul etmiyorlar. Bu hapishanelerle ilgili Adalet Bakanlığı’nın çok bir açıklaması yok. Aslında bu tarihe kadar 10 tutsak bu hapishanelere karşı açlık grevi yaptı. Hepsi 150’nci ve 200’üncü günlere yakın sürdürdü. Taleplerinin kabul edilmesi ile kuyu tipi olmayan hapishanelere sevkleri gerçekleştirildi. Ancak Bakanlık kuyu tipi hapishanelere karşı açlık grevi ya da ölüm orucu tutan tutukluların taleplerini sessiz sedasız kabul ediyor. Böylelikle bu hapishanelerin meşru olmadığını kabul etmiş oluyor” ifadelerini kullandı.
T ve F tipi cezaevlerinde intihar oranlarının yüksek olduğunu belirten Karakum son olarak şöyle konuştu: “Hasta tutsakları da ‘tehlikeli mahkûm’ olarak kuyu tipine götürebiliyorlar. Bazı tutukluların Adli Tıp Kurumu tarafından verilenen ‘cezaevinde kalamaz’ raporuna karşın bu tutuklular kuyu tiplerine götürülebiliyor. ‘Tek başına kalamaz’ raporu olanlar için de bu şekilde. Tutukluların talepleri kuyu tipi hapishanelerinin kapatılması ve hasta tutsakların serbest bırakılmasını istiyorlar.”
∗∗∗
AÇLIK GREVİNDELER
Kuyu tipi hapishanelerin kapatılması ve farklı cezaevlerine sevklerinin yapılması talebiyle onlarca tutuklu başlattığı süresiz açlık grevini sürdürüyor. Kimisinin açlık grevi 100 günü aşkın sürede devam ederken talepleri şu şekilde:
• Y Tipi, S Tipi ve Yüksek Güvenlikli Cezaevlerin kapatılması,
• Ağırlaştırılmış müebbet infaz sisteminin kaldırılması,
• İnfaz yakmaların durdurulması,
• “Hücrede tek başına kalamaz” raporu olan hasta tutuklu Ufuk Keskin olmak üzere, tüm hasta tutukluların serbest bırakılması,
• Kitap yayın hakkına yönelik kısıtlamaların kaldırılması,
• Tüm hapishanelerde 10 kişi ile 10 saat sohbet hakkının tam olarak uygulanması,
• Sürgün sevk politikası sonlandırılması ve tutukluların sürgün edildiği hapishanelerden arkadaşlarının olduğu yerlere sevkinin sağlanması.
∗∗∗
TÜRKİYE’DE 43 TANE KUYU VAR!
Adalet Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan bilgilere göre ülke çapında bulunan kuyu tipi cezaevlerinin sayısı şu şekilde:
• Y Tipi Kapalı Cezaevi: 13
• S Tipi Kapalı Cezaevi: 7
• Yüksek Güvenlikli Cezaevi: 23
