Ülkemizde durmaksızın yeni hapishaneler açılmasının ve yeni modeller geliştirilmesinin temel nedeni, tutsakların iradelerinin kırılamayışıdır.
Teslim alma politikalarının bir türlü sonuca ulaşamaması üzerine NATO’nun, ABD ve AB’nin kararları ve doğrudan destekleriyle F Tipi hapishaneler gündeme geldi.
KATLİAMLA AÇILAN F TİPLERİ
Birinci bölümde sayılan 30 hapishane tipi içinde tecrit politikasının en ağır şekilde uygulandığı hapishaneler F Tipleridir.
Zaten F tipleri, doğrudan TECRİT ve teslim alma amaçlı inşa edilmiştir.
F Tipleri Türkiye tarihinin en büyük hapishaneler katliamının ardından açıldı. Denilebilir ki, bu katliam, tutsakları F Tiplerine atabilmek için yapıldı.
Nitekim katliamın ardından binlerce tutsak işkenceler altında F tiplerine atıldılar.
Ancak 7 yıl süren büyük bir direnişle, tutsaklar F tiplerini de boşa çıkardılar.
F Tipleri, 2000 Yılının Aralık ayından bu yana, politik tutsakların tutulduğu yerler oldu.
23 yıllık F Tipleri tarihi, işkencelerle, baskı ve yasaklarla doludur.
F tiplerinin ana politikası TECRİTTİR ve boyun eğmemenin cezası DAHA FAZLA TECRİTtir,
F Tiplerinde tutulan tutsaklar, yatırıldıkları sürelerin büyük bölümünde ziyaret yasağına, mektup yasağına, havalandırma yasağına tabii tutulmuşlardır.
HÜCRE TİPİ, 1980’LERİN İKİNCİ YARISINDAN BU YANA GÜNDEMDE
Hapishanelerde hücreler, tutsağı teslim almanın en önemli ve en temel araçlarından biridir.
Bu nedenle, her hapishanenin bir “hücre” bölümü bulunur.
Hücreler, bu haliyle teslim almaya yetmediği için, 1980’lerden itibaren yapılan her yeni hapishanede, hücre sayısı artırıldı.
Sonraları ise, tamamen hücrelerden oluşan hapishanelere geçildi.
Hücre tipi hapishane, aslında F Tipi hapishaneler ile başlamadı.
Yukarıda kısaca işaret edildiği gibi,
Özel Tip Cezaevleri, artık mimarisinde koğuşun yer almadığı, hücre esasına göre yapılmış hapishanelerdi.
Direnişlerle hücre statüsü büyük ölçüde etkisizleştirilmişti. Hücreler gün boyu açıktı.
Ama faşizm, günde 3-4 saat bile olsa, o hücreleri kilitlemekte hep ısrarcı oldu. Çünkü tutsaklar bir saatliğine bile olsa, hücrelere kapatıldığı ve birbirinden yalıtıldığı koşullarda, operasyonlar, saldırılar yapmak, her zaman çok daha kolaydı.
Faşizm, bu özel tip hapishanelerde de istediği denetim ve teslimiyeti sağlayamayınca, Eskişer Özel Tip hapishanesi açılarak, bu statü orada oturtulmak istendi. Türkiye’nin her yerinden Eskişer’e sevkler başladı.
Ancak direniş bir kez daha bu planı bozdu. Hücre saldırısı, direnişlerle püskürtüldü.
HAPİSHANE MİMARİLERİNİN EVRİMİ: KALABALIK KOĞUŞLARDAN TEK KİŞİLİK HÜCRELERE
Haberimizin il bölümünde verilen bilgilerden de dikkatinizi çekeceği gibi, ilk başta hapishanelerde asıl olarak KOĞUŞ sistemi vardır. Her hapishanede az sıyada bulunan HÜCRE’ler, asıl olarak geçici disiplin cezaları için kullanılmıştır.
Örneğin, İstanbul Bayrampaşa ve İzmir Buca hapishanesi gibi büyük hapishaneler, koğuşlardan oluşmakta olan hapishanelerdi.
1959 yılında kurulan İzmir Buca Cezaevi, resmi adıyla İzmir Kapalı ve Açık Ceza İnfaz Kurumu, 34 koğuş ve 2 müşahade bölümü bulunmaktaydı. Toplam 1300’e yakın hükümlü/tutuklu kapasitesindedir.
1968’de açılan İstanbul Bayrampaşa Hapishanesi ise, kapasitesi 5500’e kadar çıkabilen bir hapishanedir. Mimarisi bir ana malta ve etrafında büyük koğuşlar biçimindedir.
Emperyalizmin hapishanelerde teslim alma politikalarını daha sistemli hale getirmesi ve buna paralel hapishanelerin bir mücadele ve direniş alanı olarak şekillenmesiyle birlikte, hapishanelerde hücre sayıları artırıldı.
12 Eylül Cuntasından itibaren kullanımı yaygınlaştırılan E Tipi hapishanelerde hücreler daha yaygın kullanılmaya başlandı. Yeni yapılan Özel Tip hapishanelerde ise mimari olarak hücre modeline geçildi.
Özel Tip Cezaevleri’nde asıl mimari şekil, dört kişilik hücreler şeklindeydi.
Her blokta 16 hücre vardı. Dört kişilik 8 hücre ise aynı koridora bakıyordu.
Ayrıca tek kişilik hücrelerden oluşan iki blok daha vardı.
- devam edecek –
